اگه تا حالا اسم کاشی هفت رنگ به گوشت خورده یا یه بار تو مسجدا و خونه‌های قدیمی این کاشی‌های رنگارنگ رو دیده باشی، حتماً برات جالبه که بیشتر دربارش بدونی. کاشی هفت رنگ یه هنر قدیمی ایرانیه که با رنگ‌های شاد و طرح‌های قشنگش، هر فضایی رو زنده و جذاب می‌کنه. تو این مقاله قراره با هم یه سفر باحال بریم؛ از اینکه کاشی هفت رنگ چیست و چطور ساخته می‌شه، تا تاریخچه‌ش که به دوره صفویه برمی‌گرده و کاربردش تو دکوراسیون مدرن خونه‌های امروزی. می‌خوام برات بگم این کاشی چرا اینقدر خاصه، چطور می‌تونی ازش تو خونه‌ت استفاده کنی، قیمت کاشی هفت رنگ چقدره و از کجا می‌تونی کاشی هفت رنگ دست‌ساز بخری. اگه دنبال یه توضیح کامل و صمیمی هستی که همه‌چیز رو درباره کاشی هفت رنگ بهت بگه، تا آخر با من باش!
بیا اول ببینیم کاشی هفت رنگ چیه که اینقدر اسم و رسمش تو ایران پیچیده. کاشی هفت رنگ یه نوع کاشی سنتیه که با رنگ‌های متنوع و شاد تزئین می‌شه و تو معماری ایرانی حسابی جا داره.
به زبان ساده، کاشی هفت رنگ یه کاشی گلی یا سرامیکیه که روش یه لایه لعاب سفید می‌زنن، بعد با رنگ‌های مخصوص طرح‌های قشنگ می‌کشن و آخرش تو کوره می‌پزن تا رنگ‌ها ثابت بشن. این کاشی‌ها معمولاً با هفت رنگ اصلی مثل لاجوردی، فیروزه‌ای، قرمز، زرد، سفید، سیاه و حنایی کار می‌شن و برای همین بهش می‌گن کاشی هفت رنگ. یه جورایی مثل یه تابلوی نقاشی می‌مونه که رو دیوار یا کف خونه‌ت می‌ذاری!
شاید برات سؤال باشه که کاشی هفت رنگ چه فرقی با بقیه کاشی‌ها داره؟ مثلاً تو کاشی زیرلعابی، رنگ‌ها زیر لعاب زده می‌شن، ولی تو کاشی هفت رنگ، رنگ‌ها رو لعابن و بعد پخت می‌شن. این فرق باعث می‌شه کاشی هفت رنگ یه حس سطحی و برجسته‌تر داشته باشه. تو مقاله “کاشی زیرلعابی چیست و چرا دوامش بالاست؟” که قبلاً رو سایتمون گذاشتم، بیشتر درباره کاشی زیرلعابی گفتم؛ اگه کنجکاوی، یه سر بهش بزن! کاشی معرق هم که تکه‌تکه درست می‌شه و یه سبک دیگه‌ست.
اسم کاشی هفت رنگ از تنوع رنگ‌هاش میاد. قدیما این هفت رنگ اصلی رو به کار می‌بردن تا طرح‌های گل و بوته، اسلیمی یا حتی خطاطی رو رو کاشی‌ها بکشن. این رنگ‌ها یه حس شادی و زندگی به هر فضایی می‌دن و هنوزم که هنوزه، کاشی هفت رنگ یه نماد از هنر اصیل ایرانیه.
حالا که فهمیدیم کاشی هفت رنگ چیه، بیایم یه نگاهی به گذشته‌ش بندازیم. این کاشی یه تاریخچه پر از داستان داره که برمی‌گرده به قلب تاریخ ایران.
کاشی هفت رنگ تو دوره صفویه، یعنی حدود 400-500 سال پیش، حسابی رو بورس شد. تو اون زمان، پادشاهان صفوی عاشق ساختن بناهای قشنگ بودن و کاشی هفت رنگ رو برای تزئین مسجدا، کاخ‌ها و حتی خونه‌های بزرگ استفاده می‌کردن. مثلاً اگه یه روز به اصفهان بری و مسجد شیخ لطف‌الله رو ببینی، کاشی هفت رنگ اونجا رو دیوونه‌ت می‌کنه! تو مقاله “تاریخچه کاشی و کاشی‌کاری در ایران” که قبلاً نوشتم، بیشتر درباره این دوره‌ها گفتم که می‌تونی بخونیش.
قزوین هم یه شهر مهم تو تاریخ کاشی‌کاری بوده و هست. از قدیم، قزوین به خاطر کارگاه‌های کاشی‌کاری و هنرمنداش معروف بود. هنوزم تو این شهر، کاشی هفت رنگ با همون روش‌های قدیمی ساخته می‌شه. ما تو تیم هنری دستین تو قزوین، این سنت رو زنده نگه داشتیم و با افتخار کاشی هفت رنگ دست‌ساز تولید می‌کنیم. تو مقاله “تاریخچه کاشی‌کاری در قزوین” بیشتر درباره این موضوع حرف زدم؛ یه نگاهی بهش بنداز!
کاشی هفت رنگ فقط مال قزوین و اصفهان نیست؛ تو جاهای دیگه ایران هم می‌تونی پیداش کنی. مثلاً گنبد سلطانیه تو زنجان یا مسجد نصیرالملک تو شیراز پر از کاشی هفت رنگ با طرح‌های خیره‌کننده‌ست. این کاشی‌ها بعد از قرن‌ها هنوزم رنگشون رو حفظ کردن و این نشون می‌ده که کاشی هفت رنگ چقدر باکیفیته.
حالا که تاریخچه کاشی هفت رنگ رو می‌دونیم، بیایم ببینیم چطور درست می‌شه. ساختن کاشی هفت رنگ یه پروسه قشنگ و هنرمندانه‌ست که هر مرحله‌ش یه حس خاص داره.
اولین قدم اینه که یه خشت خام از خاک رس درست می‌کنن. این خشت باید محکم و صاف باشه تا بتونه رنگ و لعاب رو نگه داره. تو کارگاه‌ها، این کار با دست یا دستگاه انجام می‌شه، ولی ما تو تیم هنری دستین تو قزوین بیشتر رو روش‌های دستی تمرکز داریم تا کاشی هفت رنگ حس اصیلش رو داشته باشه.
بعد از آماده شدن خشت، یه لایه لعاب سفید روش می‌زنن. این لعاب مثل یه بوم نقاشی می‌مونه که رنگ‌ها رو قشنگ‌تر نشون می‌ده. این مرحله خیلی مهمه چون اگه لعاب خوب نباشه، کاشی هفت رنگ اون جلوه رو نمی‌گیره.
حالا نوبت نقاشی می‌رسه! هنرمندا با قلم‌مو و رنگ‌های مخصوص، طرح‌هایی مثل گل و مرغ، اسلیمی یا حتی خطاطی رو رو کاشی می‌کشن. این رنگ‌ها باید با لعاب سازگار باشن تا بعد از پخت خراب نشن. اینجاست که کاشی هفت رنگ دست‌ساز یه اثر هنری واقعی می‌شه.
آخرین مرحله پخت تو کوره‌ست. کاشی هفت رنگ رو تو دمای بالا (حدود 1000 درجه) می‌پزن تا رنگ‌ها و لعاب به هم بچسبن و کاشی آماده استفاده بشه. این پخت باعث می‌شه کاشی هفت رنگ هم مقاوم بشه، هم رنگاش ثابت بمونن.
اگه آشپزخونه‌ت یه دیوار ساده داره، با کاشی هفت رنگ می‌تونی اونجا رو یه گالری هنری کنی! مثلاً بین کابینت‌ها یا پشت سینک، کاشی هفت رنگ با طرح گل و بوته بذار تا هم قشنگ بشه، هم تمیز کردنش راحت باشه.
تابلوهای کاشی هفت رنگ دست‌ساز یه راه عالی برای آوردن هنر به خونه‌ته. می‌تونی یه تابلو با طرح سنتی رو دیوار پذیرایی‌ت بزنی و با یه قاب چوبی قشنگ‌ترش کنی. این تابلوها هم دکوریه، هم یه حس نوستالژی دارن.
تو نشیمن، می‌تونی یه قسمت از دیوار رو با کاشی هفت رنگ تزئین کنی یا ازش به‌عنوان زیر بشقابی رو میز استفاده کنی. این کار یه حس گرمی به فضات می‌ده و مهمونات رو شگفت‌زده می‌کنه.
کاشی هفت رنگ با دکور مدرن هم جور درمیاد! مثلاً با مبل‌های خاکستری و میز چوبی، کاشی هفت رنگ با رنگ فیروزه‌ای یا لاجوردی یه ترکیب شیک می‌سازه. ما تو کارگاهمون تو قزوین، تلفیق کاشی و چوب رو هم کار می‌کنیم که می‌تونی برای ایده بیشتر بهش فکر کنی.
چرا باید کاشی هفت رنگ رو انتخاب کنی؟ بیایم چندتا دلیل باحال ببینیم که نشون می‌ده این کاشی چقدر ارزش داره.
کاشی هفت رنگ با رنگ‌های شاد و متنوعش، هر فضایی رو زنده می‌کنه. از فیروزه‌ای که حس آرامش می‌ده تا قرمز که پر از انرژیه، این کاشی یه حس خوب به خونه‌ت میاره.
پخت تو کوره و لعاب باکیفیت باعث می‌شه کاشی هفت رنگ سال‌ها سالم بمونه. حتی تو جاهای مرطوب مثل آشپزخونه هم رنگش نمی‌ره و خراب نمی‌شه.
وقتی کاشی هفت رنگ دست‌ساز می‌خری، انگار یه تکه از تاریخ ایران رو داری. این کاشی‌ها فقط دکور نیستن؛ یه داستان و هویت پشتشونه که هر خونه‌ای رو خاص می‌کنه.
قزوین، خیابان توحید، نبش کوچه اردیبهشت، گالری دستین.
قزوین، خیابان سپه، انتهای گلزار نهم، درب سقاخانه حکیم، کارگاه تیم هنری دستین.
