یه روز پاییزی، توی خونه‌ات نشستی و به دیوار بی‌روح روبه‌روش نگاه می‌کنی. دلت یه تغییر می‌خواد، چیزی مثل هنر کاشی معرق که هم اصالت کاشی سنتی رو داره و هم به دکوراسیون مدرن میاد. این مقاله تو رو می‌بره به دنیای تاریخچه کاشی معرق، تکنیک کاشی معرق و کاربرد کاشی معرق توی طراحی داخلی امروزی، با چاشنی کاشی‌کاری ایرانی و هنر سنتی ایران.
بیا برگردیم به چند قرن پیش، به روزایی که توی کوچه‌پس‌کوچه‌های شهرهای ایران، صدای تیشه و سوهان کاشی‌تراش‌ها بلند بود. یه روز گرم تابستونی توی دوره‌ی سلجوقیان، یه استادکار با ریش سفید و دستای پینه‌بسته، توی کارگاهش نشسته و با دقت یه تکه کاشی فیروزه‌ای رو می‌تراشه. اطرافش پر از خاک و خرده‌های کاشی‌ست، اما چشماش برق می‌زنه چون می‌دونه این تکه‌های کوچیک قراره دیوار یه مسجد رو زنده کنن. این شروع تاریخچه کاشی معرق بود؛ هنری که از دل معماری سنتی ایران زاده شد و کم‌کم پاش به خونه‌ها و کاخ‌ها باز شد.
اون روزا، کاشی معرق فقط یه تزیین ساده نبود؛ یه جور روایت بود. هر نقش اسلیمی، هر گل‌وبوته، انگار قصه‌ای از طبیعت و باورهای مردم رو فریاد می‌زد. توی دوره‌ی تیموری و صفوی، این هنر به اوج خودش رسید. فکر کن به گنبد فیروزه‌ای مسجد شیخ لطف‌الله توی اصفهان؛ اونجا که نور خورشید روی کاشی‌ها می‌رقصه و انگار دیوارا زنده‌ان. استادکارا با حوصله، تکه‌های کاشی رو کنار هم می‌چیدن و با دوغاب گچ محکمشون می‌کردن. این کاشی‌کاری ایرانی بود که نه فقط دیوارا رو زیبا می‌کرد، بلکه روح یه فرهنگ رو به نمایش می‌ذاشت.
اگه برات سواله که اصلاً این کاشی معرق چه فرقی با کاشی معمولی داره، بذار ساده بگم: کاشی معرق از تکه‌های کوچیک و تراش‌خورده ساخته می‌شه که مثل پازل کنار هم چیده می‌شن تا یه طرح بزرگ‌تر رو بسازن. این کار نیاز به دقت و صبر داره، چیزی که توی کاشی‌های آماده‌ی امروزی نمی‌بینی.
چون توی اون زمان، مردم دنبال راهی بودن که هم خونه‌هاشون رو قشنگ کنن و هم به خداشون نزدیک‌تر بشن. کاشی معرق توی مسجدها و آرامگاه‌ها، یه جور پل بین زمین و آسمون بود.
توی سلجوقیان، طرح‌ها ساده‌تر بودن، اما توی صفوی، رنگ‌ها و نقش‌ها پیچیده‌تر شدن. مثلاً رنگ لاجوردی و زرد بیشتر به کار می‌رفت و طرح‌ها پر از گل و پرنده شد.
حالا که یه تصویر از گذشته داری، بیا بریم سراغ اینکه این کاشی‌ها چطور ساخته می‌شن. آماده‌ای برای قصه‌ی دستای هنرمند و ابزارای قدیمی؟
حالا بیا به خونه‌های امروزی. کاربرد کاشی معرق توی آشپزخونه، حمام یا دیوارای شاخص (کاشی معرق در دکوراسیون) حسابی جا باز کرده. با طراحی داخلی مدرن، این کاشی‌ها رنگ و روح می‌دن به فضا. کاربرد کاشی معرق در آشپزخانه مثلاً یه دیوار پشت سینک رو تبدیل به اثر هنری می‌کنه، چیزی که توی معماری سنتی فقط توی مسجدا می‌دیدی.
تصور کن یه خونه‌ی مینیمال با خطوط ساده و یه دیوار پر از کاشی معرق. ترکیب کاشی معرق و مینیمال یه تضاد قشنگه؛ رنگای فیروزه‌ای و لاجوردی با دکوراسیون مدرن جور درمیاد. کاشی سنتی در طراحی مدرن دیگه فقط یادگار قدیم نیست، بلکه ایده‌های کاشی معرق مدرن مثل تابلوهای دکوراتیو رو هم آورده. هنر کاشی در خانه مدرن یه جور پل بین سنت و امروزیه.
می‌خوای یه دیوار پشت تلویزیون با کاشی معرق بسازی؟ یا یه قاب آینه با نقشای اسلیمی؟ ایده‌های کاشی معرق مدرن توی خونه‌های کوچیک هم جواب می‌ده، مثلاً یه گوشه‌ی دنج با کاشی معرق در دکوراسیون. هنر کاشی در خانه مدرن بهت اجازه می‌ده خلاقیتت رو نشون بدی.
هنر کاشی معرق از معماری سنتی تا دکوراسیون مدرن راه درازی اومده. کاشی سنتی حالا توی خونه‌های امروزی جا باز کرده و با رنگاش روح تازه‌ای به فضا می‌ده. کافیه یه بار امتحانش کنی تا ببینی چطور این هنر سنتی ایران زندگیت رو قشنگ‌تر می‌کنه.
قزوین، خیابان توحید، نبش کوچه اردیبهشت، گالری دستین.
قزوین، خیابان سپه، انتهای گلزار نهم، درب سقاخانه حکیم، کارگاه تیم هنری دستین.
